De stem van de wetenschap

Dat is in Nederland Robbert Dijkgraaf. Hij is ‘president’ van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) en mediageniek. Daarom komt hij in De wereld draait door. Matthijs van Nieuwkerk noemt hem daar jolig ‘de baas van alle wetenschappers in Nederland’. Dat is hij natuurlijk niet, maar wel een semi-bekende Nederlander. En door zijn toedoen zullen meer landgenoten dan ooit van de KNAW gehoord hebben, misschien zelfs Henk en Ingrid wel. Maar Dijkgraaf gaat naar de Verenigde Staten, waar hij directeur wordt van het Institute for Advanced Study in Princeton. Einstein is calling!

De stem van de wetenschap is ook de titel van een tweedelige geschiedenis van de KNAW, geschreven door de Groningse historicus Klaas van Berkel. Elk deel bestrijkt ruim een eeuw, want de Academie is in 1808 opgericht (als ‘Koninklijk Instituut’), op instigatie van koning Lodewijk Napoleon. Terwijl in die twee eeuwen zowel wetenschap als maatschappij drastisch veranderden, bleef de KNAW een oase van bezonkenheid, al wil dat niet zeggen dat er geen conflicten en spanningen waren.

Van Berkel suggereert dat Nederland en de wetenschap een wat moeizame verhouding hebben. Het kost in Nederland weinig moeite om de argwaan jegens gestudeerde types te activeren, zo schrijft hij, en zelfs hoger opgeleiden doen daar graag aan mee. Het mag nog een wonder heten dat Nederland maar net onder het Europees gemiddelde zit als het gaat om investeringen in de wetenschap (zie VSNU). De wetenschap heeft in Nederland kennelijk weinig gezag, en dat wordt er met de recente fraudegevallen niet beter op. Maar zonder wetenschap zaten we nog in de Middeleeuwen. Laat de KNAW nog maar even blijven, liefst met een nieuw en krachtig stemgeluid ten gunste van de wetenschap.